Arifmetik progressiya – ikkinchisidan boshlab har bir son oʻzidan oldingi songa shu qator uchun oʻzgarmas bir son d (progressiya ayirmasi)ni qoʻshishdan hosil boʻladigan sonlar qatori. Masalan, 2, 4, 6, 8, 10 sonlar qatori Arifmetik progressiyadir. Chunki, bu qatordagi har bir son oldingisidan bir xilga, 2ga farq qiladi.
Arifmetik Progressiyada:
- Arifmetik Progressiyaning birinchi elementi uning
birinchi hadi
deyiladi. - hadlari orasidagi farqi esa Arifmetik Progressiyaning
ayirmasi
deyiladi. - Arifmetik Progressiyaning o'suvchi yoki kamayuvchi bo'lishini uning
ayirmasi
ifodalayadi. Agar Arifmetik Progressiyaayirmasi
musbat bo'lsa (d>0
),o'suvchi
agarda manfiy bo'lsa (d<0
), kamayuvchi bo'ladi.
Arifmetik Progressiyaning n
chi hadini topish:
a1 - birinchi hadi va d
esa arifmetik progressiya ayirmasi. Shulardan kelib chiqqan holatda umumiy formula quyidagicha bo'ladi:
Arifmetik Progressiyaning birinchi n
ta hadini yig'indisini topish:
Arifmetik Progressiyaga oid masalalarni yechishni umumiy formulalari:
Agar a1 - birinchi xadi va uning ayirmasi - d
bo'lsa:
- an = a1 + (n-1)*d.
- Arifmetik o'rtanchasini topish: Sn / n.
- Dastlabki
n
tasini yig'indisiS = 0.5 n [ 2a + (n-1) d ]
.