Kaynak : http://paulgraham.com/vb.html
Yazar : Paul Graham
Çeviren : Mert Bozkurt
Ocak 2016
Herkesin bildiği gibi hayat kısa. Küçük bir çocukken bu konuyu merak ederdim. Hayat gerçekten kısa mı veya onun bir sonu olmasından mı şikayet ediyoruz? 10 kat daha uzun yaşasaydık, hayatın kısa olduğunu daha mı çok hissederdik?
Bu soruyu cevaplamanın bir yolu görünmediği için bu konuyu merak etmeyi bıraktım. Sonra çocuklarım oldu. Bu bana soruyu cevaplamanın bir yolunu verdi ve cevap ise hayat aslında kısa.
Çocuk sahibi olmak bana sürekli zamanı nasıl ayrık niceliklere dönüştüreceğimi gösterdi. 2 yaşındaki çocuğunuzla sadece 52 hafta sonunuz var. 3-10 yaşları arasında eğer sihir gibi yılbaşı geçerse çocuğunuzun bunu deneyimlemesine sadece 8 kez tanık olacaksınız. Zaman gibi bir niceliğin az veya çok olduğunu söylemek ne kadar imkansız olsa da ,8 kez çok diyebileceğimiz bir şey değil. Eğer bir avuç dolusu 8 fıstığınız varsa veya aralarından seçim yapabileceğiniz 8 kitap varsa, ömrünüz ne kadar olursa olsun bu miktar size sınırlı gelecektir.
Tamam, yani hayat aslında kısa. Bunu bilmek bir şeyi değiştirir mi?
Benim için evet. Bu, "Hayat x için çok kısa" şeklindeki argümanların büyük bir güce sahip olduğu anlamına gelir. Hayatın bir şey için çok kısa olduğunu söylemek sadece bir mecaz değildir. Sinir bozucu kelimesinin eş anlamlısı da değildir. Eğer hayatınızın bir şey için çok kısa olduğunu düşünüyorsanız, mümkünse onu ortadan kaldırmaya çalışın.
Kendime hayatın ne için çok kısa olduğunu sorduğumda, aklıma gelen kelime "saçmalık". Cevabın biraz totolojik olduğunu biliyorum. Yapmak için hayatın kısa olduğu şeyler nerdeyse saçmalığın tanımı. Yine de saçmalığın kendine özgü bir karakteri var. Bu konu hakkında sahte bir şey var. Bu deneyimin abur cuburudur. [1]
Kendinize bu saçmalık için ne kadar zaman harcadığınızı soruyorsanız, muhtemelen cevabı zaten biliyorsunuzdur. Gereksiz toplantılar, anlamsız tartışmalar, bürokrasi, yapmacık tavırlar, diğer insanların hatalarıyla uğraşmak, trafik sıkışıklığı, bağımlılık yapan ama ödüllendirici olmayan eğlenceler.
Bu tür şeylerin hayatınıza girmesinin iki yolu vardır: seni zorlar veya seni kandırır. Bir noktaya kadar, koşulların sizi zorladığı saçmalıklara katlanmak zorundasınız. Para kazanmanız gerekiyor ve para kazanmak çoğunlukla ayak işlerinden oluşuyor. Gerçekten de arz ve talep yasası şunu garanti eder: bir iş ne kadar ödüllendiriciyse, insanlar o kadar ucuza yapacaktır. Yine de bu düşündüğünden daha az saçmalığı sana dayatılıyor olabilir. Her zaman standart olan bu eziyetten vazgeçen bir insan akışı olmuştur ve geleneksel anlamda fırsatların daha az olduğu bir yere giden, ama hayat daha otantik hale geliyor. Bu daha yaygın hale gelebilir.
Harekete geçmeden bunu ufak ölçekte yapabilirsiniz. Saçma sapan şeylere harcamanız gereken zaman işverenler arasında değişiklik gösterir. Çoğu büyük kuruluş (ve birçok küçük kuruluş) buna batmış durumda. Ancak, para ve prestij gibi diğer faktörler ile bilinçli olarak saçmalıktan kaçınmaya öncelik verirseniz, muhtemelen daha az zamanınızı harcayan işverenler bulabilirsiniz.
Serbest çalışan (freelance) veya küçük bir şirketseniz bunu bireysel müşteriler düzeyinde yapabilirsiniz. Eğer toksik müşterileri kovarsanız veya onlardan kaçınırsanız; hayatınızdaki saçmalıkları, gelirinizi azalttığınızdan daha fazla azaltabilirsiniz.
Ancak bir miktar saçmalık kaçınılmaz olarak size zorlanırken, sizi kandırarak hayatınıza sızan saçmalıklar kimsenin değil, sizin suçunuzdur. Yine de sizin seçtiğiniz saçmalıkları ortadan kaldırmak, size dayatılan saçmalıkları ortadan kaldırmaktan daha zor olabilir. Seni zamanını boşa harcamaya iten şeyler, seni kandırmakta gerçekten iyi olmalı.
Pek çok kişiye tanıdık gelecek bir örnek, çevrimiçi tartışmaktır. Biri sizinle çeliştiğinde, bir anlamda size saldırıyor demektir. Bazen oldukça açık bir şekilde. Saldırıya uğradığında içgüdüsel olarak kendini savunursun. Ama pek çok içgüdü gibi bu da şu anda içinde yaşadığımız dünya için tasarlanmamıştır. Sezgilere göre mantıksız gibi görünse de çoğu zaman kendinizi savunmamak daha iyidir. Aksi takdirde bu insanlar kelimenin tam anlamıyla hayatınızı alıyorlar. [2]
İnternette tartışmak şans eseri bağımlılık yapabilir. Bundan daha tehlikeli şeyler var. Daha önce yazdığım gibi, teknik ilerlemenin bir yan ürünü, sevdiğimiz şeylerin daha fazla bağımlılık yapma eğiliminde olmasıdır. Bu, bağımlılıklardan kaçınmak için giderek daha bilinçli bir çaba göstermemiz gerektiği anlamına gelir - kendimize dışardan bakmak ve "Zamanımı böyle mi geçirmek istiyorum?" diye sormak gerekir.
Saçmalıktan kaçınmanın yanı sıra, önemli olan şeyleri sürekli olarak aramak gerekir. Ama her insan için farklı şeyler önemlidir ve çoğu kendileri için neyin önemli olduğunu öğrenmek zorundadır. Sadece şanslı birkaçı kendileri için önemli olanı erken fark eder, matematiği sevmeyi veya hayvanlara bakmayı veya yazmayı ve sonra bunlar için çokça zaman harcamanın yolunu bulurlar. Ama çoğu insan hayatını başlangıcında önemli olan ve önemli olmayan işleri birbirine karıştırarak başlarlar ve sadece yavaş yavaş aralarında ki ayrımı yapmayı öğrenirler.
Çoğunlukla genç olanlar için, bu karışıklığın çoğu içinde bulundukları yapay durumlardan kaynaklanmaktadır. Ortaokul ve lisede dünyadaki en önemli şeyin diğer çocukların sizi nasıl gördüğü ve sizin hakkınızda ne hissettikleri olduğunu düşünürler. Ama yetişkinlere soruduğunuzda o yaşlarda yanıldıklarını, çevrelerindeki diğer çocukların kendileri hakkında ne düşündüklerini gereğinden fazla önemsediklerini söylerler.
Önemli olan şeyleri ayırt etmek için sezgisel olanlardan biri, gelecekte bunu umursayıp umursamayacağınızı kendinize sormaktır. Önemli olan sahte şeyler, genellikle önemli görünen keskin bir zirveye sahiptir. Bu sizi nasıl kandırdıklarıdır. Eğrinin altındaki alan küçüktür, ancak şekli bir iğne gibi bilincinize girer.
Önemli olan şeyler her zaman insanların "değerli" olarak adlandırdıkları şeyler değildir. Arkadaşlarla kahve içmek önemlidir. Daha sonrasında böyle bir şeyi zaman kaybı olduğunu hissetmezsiniz.
Küçük çocuk sahibi olmanın harika bir yanı, önemli olan şeylere zaman ayırmanı sağlamalarıdır: onlar. Telefonunuza bakarken kolunuzu tutuyorlar ve " benimle oynar mısın?" diyorlar. Ve olasılıklar ,aslında saçmalığı en aza indirgeme seçeneğidir.
Hayat kısaysa, kısalığının bizi şaşırtmasını beklemeliyiz. Ve bu sadece olma eğilimindedir. Bir şeyleri hafife alıyorsun ve sonra gidiyorlar. Her zaman bir kitap yazabileceğini veya bir dağa tırmanacağını vb. düşünürsün ve sonra o pencerenin kapalı olduğu gerçeğini fark edersin. En üzücü olan başka insanların öldüğünde kapanan pencerelerdir. Onların hayatları da kısadır. Annem öldükten sonra onunla daha fazla vakit geçirmiş olmayı diledim. Her zaman burada olacakmış gibi yaşadım. Ve tipik sessiz tavrıyla bu yanılsamayı teşvik etti. Ama bu bir yanılsamaydı. Bence birçok insan benim yaptığım aynı hatayı yapıyor.
Bir şeye şaşırmaktan kaçınmanın genel yolu, onun bilinçli olarak farkında olmaktır. İnsan hayatının daha güvencesiz olduğu zamanlarda, insanlar ölümün bir dereceye kadar farkındaydı, bu şimdi biraz hastalıklı görünüyor. Neden olduğundan emin değilim, ama herkesin omzunda uçan Azrail'i sürekli olarak kendine hatırlatmak doğru cevap gibi görünmüyor. Belki de soruna diğer taraftan bakmak daha iyi bir çözümdür. En çok yapmak istediğiniz şeyler hakkında bir sabırsızlık alışkanlığı geliştirin. O dağa tırmanmadan, o kitabı yazmadan, anneni ziyaret etmeden önce bekleme. Neden beklememen gerektiğini sürekli kendine hatırlatmana gerek yok. Sadece bekleme.
İnsanın elinde fazla bir şeye sahip olmadığında yaptığı iki şey geliyor aklıma: ondan daha fazlasını elde etmeye çalışmak veya sahip olduklarının tadını çıkarmak. Burada her ikisi de mantıklı.
Nasıl yaşadığınız, ne kadar yaşayacağınızı etkiler. Çoğu insan daha iyisini yapabilirdi. Ben de onların arasındayım.
Ancak sahip olduğunuz zamana daha fazla dikkat ederek muhtemelen daha da fazla etki elde edebilirsiniz. Günlerin acele etmesine izin vermek kolaydır. Hayal gücü yüksek insanların çok sevdiği "akış"ın, günlük işlerin ve alarmların bulamacı içinde kalıp hayatın tadını çıkarmanızı engelleyen daha karanlık bir kuzeni var. Okuduğum en çarpıcı şeylerden biri, bir kitapta değildi, ama birinin başlığı: James Salter's Burning the Days
Biraz zamanı yavaşlatmak mümkündür. Ben bu konuda iyiyimdir. Çocuklar bana yardımcı oluyor. Küçük çocuklarınız olduğunda, fark etmeden geçemeyeceğiniz kadar mükemmel anlar oluyor.
Bazı deneyimlerden, her şeyi gerekli olanı aldığınızı hissetmek de yardımcı olur. Annem için üzülmemin nedeni sadece onu özlemem değil, yapabileceğimiz ama yapamadığımız onca şeyi düşünmem. En büyük oğlum yakında 7 yaşında olacak. Ve şimdiden 3 yaşındaki halini özledim. En azından olabileceklerden pişmanlık duymuyorum.. Bir baba ve 3 yaşındaki bir çocuğun şimdiye kadarki en iyi zamanını geçirdik.
Durmaksızın saçmalıkları yok etmeye çalışın, önemli olan şeyleri yapmak için beklemeyin ve sahip olduğunuz zamanın tadını çıkarın. İşte hayat kısayken böyle yaparsınız.
January 2016
Life is short, as everyone knows. When I was a kid I used to wonder about this. Is life actually short, or are we really complaining about its finiteness? Would we be just as likely to feel life was short if we lived 10 times as long?
Since there didn't seem any way to answer this question, I stopped wondering about it. Then I had kids. That gave me a way to answer the question, and the answer is that life actually is short.
Having kids showed me how to convert a continuous quantity, time, into discrete quantities. You only get 52 weekends with your 2 year old. If Christmas-as-magic lasts from say ages 3 to 10, you only get to watch your child experience it 8 times. And while it's impossible to say what is a lot or a little of a continuous quantity like time, 8 is not a lot of something. If you had a handful of 8 peanuts, or a shelf of 8 books to choose from, the quantity would definitely seem limited, no matter what your lifespan was.
Ok, so life actually is short. Does it make any difference to know that?
It has for me. It means arguments of the form "Life is too short for x" have great force. It's not just a figure of speech to say that life is too short for something. It's not just a synonym for annoying. If you find yourself thinking that life is too short for something, you should try to eliminate it if you can.
When I ask myself what I've found life is too short for, the word that pops into my head is "bullshit." I realize that answer is somewhat tautological. It's almost the definition of bullshit that it's the stuff that life is too short for. And yet bullshit does have a distinctive character. There's something fake about it. It's the junk food of experience. [1]
If you ask yourself what you spend your time on that's bullshit, you probably already know the answer. Unnecessary meetings, pointless disputes, bureaucracy, posturing, dealing with other people's mistakes, traffic jams, addictive but unrewarding pastimes.
There are two ways this kind of thing gets into your life: it's either forced on you, or it tricks you. To some extent you have to put up with the bullshit forced on you by circumstances. You need to make money, and making money consists mostly of errands. Indeed, the law of supply and demand insures that: the more rewarding some kind of work is, the cheaper people will do it. It may be that less bullshit is forced on you than you think, though. There has always been a stream of people who opt out of the default grind and go live somewhere where opportunities are fewer in the conventional sense, but life feels more authentic. This could become more common.
You can do it on a smaller scale without moving. The amount of time you have to spend on bullshit varies between employers. Most large organizations (and many small ones) are steeped in it. But if you consciously prioritize bullshit avoidance over other factors like money and prestige, you can probably find employers that will waste less of your time.
If you're a freelancer or a small company, you can do this at the level of individual customers. If you fire or avoid toxic customers, you can decrease the amount of bullshit in your life by more than you decrease your income.
But while some amount of bullshit is inevitably forced on you, the bullshit that sneaks into your life by tricking you is no one's fault but your own. And yet the bullshit you choose may be harder to eliminate than the bullshit that's forced on you. Things that lure you into wasting your time have to be really good at tricking you. An example that will be familiar to a lot of people is arguing online. When someone contradicts you, they're in a sense attacking you. Sometimes pretty overtly. Your instinct when attacked is to defend yourself. But like a lot of instincts, this one wasn't designed for the world we now live in. Counterintuitive as it feels, it's better most of the time not to defend yourself. Otherwise these people are literally taking your life. [2]
Arguing online is only incidentally addictive. There are more dangerous things than that. As I've written before, one byproduct of technical progress is that things we like tend to become more addictive. Which means we will increasingly have to make a conscious effort to avoid addictions — to stand outside ourselves and ask "is this how I want to be spending my time?"
As well as avoiding bullshit, one should actively seek out things that matter. But different things matter to different people, and most have to learn what matters to them. A few are lucky and realize early on that they love math or taking care of animals or writing, and then figure out a way to spend a lot of time doing it. But most people start out with a life that's a mix of things that matter and things that don't, and only gradually learn to distinguish between them.
For the young especially, much of this confusion is induced by the artificial situations they find themselves in. In middle school and high school, what the other kids think of you seems the most important thing in the world. But when you ask adults what they got wrong at that age, nearly all say they cared too much what other kids thought of them.
One heuristic for distinguishing stuff that matters is to ask yourself whether you'll care about it in the future. Fake stuff that matters usually has a sharp peak of seeming to matter. That's how it tricks you. The area under the curve is small, but its shape jabs into your consciousness like a pin.
The things that matter aren't necessarily the ones people would call "important." Having coffee with a friend matters. You won't feel later like that was a waste of time.
One great thing about having small children is that they make you spend time on things that matter: them. They grab your sleeve as you're staring at your phone and say "will you play with me?" And odds are that is in fact the bullshit-minimizing option.
If life is short, we should expect its shortness to take us by surprise. And that is just what tends to happen. You take things for granted, and then they're gone. You think you can always write that book, or climb that mountain, or whatever, and then you realize the window has closed. The saddest windows close when other people die. Their lives are short too. After my mother died, I wished I'd spent more time with her. I lived as if she'd always be there. And in her typical quiet way she encouraged that illusion. But an illusion it was. I think a lot of people make the same mistake I did.
The usual way to avoid being taken by surprise by something is to be consciously aware of it. Back when life was more precarious, people used to be aware of death to a degree that would now seem a bit morbid. I'm not sure why, but it doesn't seem the right answer to be constantly reminding oneself of the grim reaper hovering at everyone's shoulder. Perhaps a better solution is to look at the problem from the other end. Cultivate a habit of impatience about the things you most want to do. Don't wait before climbing that mountain or writing that book or visiting your mother. You don't need to be constantly reminding yourself why you shouldn't wait. Just don't wait.
I can think of two more things one does when one doesn't have much of something: try to get more of it, and savor what one has. Both make sense here.
How you live affects how long you live. Most people could do better. Me among them.
But you can probably get even more effect by paying closer attention to the time you have. It's easy to let the days rush by. The "flow" that imaginative people love so much has a darker cousin that prevents you from pausing to savor life amid the daily slurry of errands and alarms. One of the most striking things I've read was not in a book, but the title of one: James Salter's Burning the Days.
It is possible to slow time somewhat. I've gotten better at it. Kids help. When you have small children, there are a lot of moments so perfect that you can't help noticing.
It does help too to feel that you've squeezed everything out of some experience. The reason I'm sad about my mother is not just that I miss her but that I think of all the things we could have done that we didn't. My oldest son will be 7 soon. And while I miss the 3 year old version of him, I at least don't have any regrets over what might have been. We had the best time a daddy and a 3 year old ever had.
Relentlessly prune bullshit, don't wait to do things that matter, and savor the time you have. That's what you do when life is short.
Notes
[1] At first I didn't like it that the word that came to mind was one that had other meanings. But then I realized the other meanings are fairly closely related. Bullshit in the sense of things you waste your time on is a lot like intellectual bullshit.
[2] I chose this example deliberately as a note to self. I get attacked a lot online. People tell the craziest lies about me. And I have so far done a pretty mediocre job of suppressing the natural human inclination to say "Hey, that's not true!"
Thanks to Jessica Livingston and Geoff Ralston for reading drafts of this.