Kaynak: http://paulgraham.com/newideas.html
Yazar: Paul Graham
Çeviren: Bora KIŞ
Mayıs 2021
Bir tür görüş var ki, kamuoyuna açıklamaktan çok korkuyorum. Hem alan uzmanı hem de makul bir insan olduğunu bildiğim biri kulağa akıl almaz gelen bir fikir teklif etseydi, "Bu asla işe yaramayacak" demek konusunda isteksiz olurdum.
Fikir tarihi ve özellikle bilim tarihi üzerine çalışmış olan herkes, büyük şeylerin böyle başladığını bilir. Birisi kulağa çılgınca gelen bir fikir önerir, çoğu insan onu reddeder, sonra da bu fikir yavaş yavaş dünyayı ele geçirir.
Kulağa mantıksız gelen fikirlerin çoğu aslında kötüdür ve güvenle reddedilebilir. Ancak makul alan uzmanları tarafından önerildiklerinde değil. Fikri öneren kişi makul biriyse, bunun kulağa ne kadar mantıksız geldiğini bilir. Ama yine de öneriyorlar. Bu, sizin bilmediğiniz bir şeyi bildiklerini gösterir. Ve derin alan uzmanlığına sahiplerse, muhtemelen bunun sebebi budur.[1]
Bu tür fikirlerin reddedilmesi yalnızca güvensiz olmakla kalmaz, aynı zamanda orantısız bir şekilde ilginç olma olasılığı da vardır. Ortalama bir insan kulağa mantıksız gelen bir fikir önerdiğinde, bunun mantıksızlığı onların yetersizliğinin kanıtıdır. Ancak makul bir alan uzmanı bunu yaptığında durum tersine döner. Burada etkin bir piyasa gibi bir şey var: Ortalama olarak, en çılgın görünen fikirler, eğer doğruysa, en büyük etkiye sahip olacaktır. Yani kulağa mantıksız gelen bir fikir öneren kişinin yetersiz olduğu teorisini ortadan kaldırabilirseniz, bunun mantıksızlığı, sıkıcı olduğuna dair kanıttan heyecan verici olduğuna dair kanıta dönüşür.
Bu tür fikirlerin işe yaraması garanti edilmez. Ama edilmek zorunda da değildir. Sadece yeterince yüksek bir beklenen değere sahip olmaları için yeterince iyi iddialar olmalılar. Ve bence ortalama olarak öyleler. Makul alan uzmanları tarafından önerilen tüm kulağa mantıksız gelen fikirlere bahse girerseniz, net bir şekilde önde olursunuz.
Bunun nedeni, herkesin çok muhafazakâr olmasıdır. "Paradigma" kelimesi aşırı kullanılıyor; ancak bu, garanti edilen bir durumdur. Herkes fazlasıyla mevcut paradigmanın boyunduruğu altında. Yeni fikirlere sahip olanlar bile başlangıçta onları küçümsüyorlar. Bu, fikirleri halka açık bir şekilde önerme aşamasına gelmeden önce, onları zaten aşırı katı bir filtreye tabi tuttukları anlamına geliyor.[3]
Böyle bir fikre verilecek akıllıca tepki, açıklama yapmak değil soru sormaktır; çünkü burada gerçek bir gizem vardır. Bu akıllı ve makul kişi neden bu kadar yanlış görünen bir fikir önerdi? Onlar mı yanılıyor, yoksa siz mi? Birinizden biri yanılmış olmalı. Yanılan sizseniz, bunu bilmek iyi olur çünkü bu, dünya modelinizde bir boşluk olduğu anlamına gelir. Ama yanılan onlar olsa bile, nedenini öğrenmek ilginç olmalı. Bir uzmanın içine düştüğü bir tuzak, sizin de endişelenmeniz gereken bir tuzaktır.
Bunların hepsi oldukça açık görünüyor. Yine de yeni fikirleri reddetme korkumu paylaşmayan pek çok insan var. Peki, bunu neden yapıyorlar? Yargılamak yerine neden şimdi bir pislik ve sonra bir aptal gibi görünme riskine giresiniz ki?
Bunu yapmalarının nedenlerinden biri kıskançlıktır. Radikal yeni bir fikir önerirseniz ve başarılı olursa, itibarınız (ve belki de servetiniz) orantılı olarak artacaktır. Böyle bir şey olursa bazı insanlar kıskanabilir ve bu potansiyel kıskançlık, yanılmış olmanız gerektiğine dair bir kanaate geri döner.
İnsanların yeni fikirleri reddetmesinin bir başka nedeni de, bunun sofistike görünmenin kolay bir yolu olmasıdır. Yeni bir fikir ilk ortaya çıktığında, genellikle oldukça zayıf görünür. Tam bir yumurtadan yeni çıkmış yavrudur. Buna kıyasla alınan bilgelik, yetişkin bir kartaldır. Bu yüzden yeni bir fikre yıkıcı bir saldırı başlatmak kolaydır ve bunu yapan herkes bu asimetriyi anlamayanlara zeki görünecektir.
Bu olgu, yeni fikirler üzerinde çalışanların ve onlara saldıranların ödüllendirilme biçimleri arasındaki farkla daha da kötüleşir. Yeni fikirler üzerinde çalışmanın ödülleri, sonucun değerine göre ölçülür. Bu nedenle, her şeyi 10 kattan daha iyi hale getirecekse, yalnızca %10'luk bir başarı şansı olan bir şey üzerinde çalışmaya değer. Yeni fikirlere saldırmanın ödülleri kabaca sabitken; bu tür saldırılar, hedeften bağımsız olarak kabaca eşit derecede akıllı görünür.
İnsanlar, eski fikirlerde kişisel çıkarları olduğunda yeni fikirlere de saldıracaklardır. Örneğin, Darwin'in en sert eleştirmenlerinden bazılarının kilise adamları olması şaşırtıcı değildir. İnsanlar tüm kariyerlerini bazı fikirler üzerine kurarlar. Birisi sahte veya modası geçmiş olduğunu iddia ettiğinde kendilerini tehdit altında hissederler.
Görevden almanın en düşük biçimi saf hizipçiliktir: karşı tarafla ilişkili herhangi bir fikri otomatik olarak reddetmek. Hepsinin en aşağılık türü de, bir fikri onu öneren kişi yüzünden reddetmektir.
Ancak makul insanları yeni fikirleri reddetmeye iten asıl şey, insanları onları önermekten alıkoyan şeyle aynı: mevcut paradigmanın katıksız bir şekilde her daim hissedilmesi. Sadece düşünme şeklimizi etkilemez; düşüncelerimizi inşa ettiğimiz Lego bloklarıdır. Mevcut paradigmanın dışına çıkmak sadece birkaç kişinin yapabileceği bir şeydir. Ve genellikle, bulutların içinden uçan bir pilotun denge duygusu yerine aletlerine güvenmek zorunda kalması gibi, ilk başta sezgilerini bastırmak zorunda kalırlar.[4]
Paradigmalar sadece mevcut düşüncemizi tanımlamaz. Ayrıca, onlara yol açan kırıntıların izini de süpürürler ve yeni fikirler için standartlarımızı imkânsız bir şekilde yüksek hale getirirler. Mevcut paradigma, onun ürünü olan bizlere o kadar mükemmel görünüyor ki, keşfedildiği anda tamamen kabul edilmiş olmalı diye düşünüyoruz. Kilisenin güneş merkezli model hakkında düşüncesi her ne olursa olsun, gökbilimciler Kopernik'in bunu önerdiği anda ikna olmuş olmalılar. Bilakis. Kopernik, güneş merkezli modeli 1532'de yayınladı; ancak on yedinci yüzyılın ortalarına kadar bilimsel düşüncenin dengesi bunun lehine değişmedi.[5]
Yeni fikirlerin ilk ortaya çıktıklarında ne kadar zayıf göründüğünü çok az kişi anlar. Bu nedenle, kendi kendinize yeni fikirler edinmek istiyorsanız, yapabileceğiniz en değerli şeylerden biri, doğduklarında nasıl göründüklerini öğrenmektir. Yeni fikirlerin nasıl ortaya çıktığını okuyun ve o zamanın insanlarını tamamen anlamaya çalışın. Yeni fikir sadece yarı bitmişken ve ona sahip olan kişi bile doğru olduğuna yarı yarıya ikna olmuşken, işler onlara nasıl görünüyordu?
Ancak tarihe takılı kalmak zorunda değilsiniz. Şu anda etrafınızda doğan büyük yeni fikirleri gözlemleyebilirsiniz. Kulağa yanlış gelen bir şey öneren makul bir alan uzmanı arayın.
Hem kibar hem de akıllıysanız, sadece bu tür insanlara saldırmaya direnmeyecek, üstüne onları cesaretlendireceksiniz. Yeni fikirlere sahip olmak ıssız bir iştir. Sadece deneyenler ne kadar ıssız olduğunu bilir. Bu insanların yardımınıza ihtiyacı var. Ve onlara yardım ederseniz, muhtemelen bu süreçte bir şeyler öğreneceksiniz.
Notlar
[1] Bu alan uzmanlığı başka bir alanda olabilir. Doğrusunu söylemek gerekirse, bu tür geçişler özellikle umut verici olma eğilimindedir.
[2] Bu ilkenin matematik, mühendislik ve pozitif bilimlerin çok ötesine geçtiğini iddia etmiyorum. Örneğin siyasette kulağa çılgınca gelen fikirler genellikle kulağa geldikleri kadar kötüdür. Her ne kadar tartışmalı olsa da bu bir istisna değildir; çünkü onları öneren kişiler aslında alan uzmanları değildir; politikacılar, nasıl seçilecekleri ve yasaların nasıl geçirileceği gibi siyasi taktikler konusunda uzmandırlar, ancak politikanın uygulandığı dünyada değil. Belki de kimse olamazdı.
[3] Bu "paradigma" anlayışı Thomas Kuhn tarafından Bilimsel Devrimlerin Yapısı'da tanımlanmıştır; ancak ben aynı zamanda onu fikri geliştirirken iş üzerinde görebileceğiniz Kopernik Devrimi'ni de tavsiye ederim.
[4] Hafif bir Asperger'i olan kişilerin yeni fikirler keşfetmede avantaj elde etmesinin bir nedeni de budur. Her zaman donanımla uçarlar.
[5] Hall, Rupert. Galileo'dan Newton'a. Collins, 1963. Bu kitap özellikle çağdaşların kafasını anlamak konusunda iyidir.
Bunun taslaklarını okudukları için Trevor Blackwell, Patrick Collison, Suhail Doshi, Daniel Gackle, Jessica Livingston ve Robert Morris'e teşekkürler.
May 2021
There's one kind of opinion I'd be very afraid to express publicly. If someone I knew to be both a domain expert and a reasonable person proposed an idea that sounded preposterous, I'd be very reluctant to say "That will never work."
Anyone who has studied the history of ideas, and especially the history of science, knows that's how big things start. Someone proposes an idea that sounds crazy, most people dismiss it, then it gradually takes over the world.
Most implausible-sounding ideas are in fact bad and could be safely dismissed. But not when they're proposed by reasonable domain experts. If the person proposing the idea is reasonable, then they know how implausible it sounds. And yet they're proposing it anyway. That suggests they know something you don't. And if they have deep domain expertise, that's probably the source of it. [1]
Such ideas are not merely unsafe to dismiss, but disproportionately likely to be interesting. When the average person proposes an implausible-sounding idea, its implausibility is evidence of their incompetence. But when a reasonable domain expert does it, the situation is reversed. There's something like an efficient market here: on average the ideas that seem craziest will, if correct, have the biggest effect. So if you can eliminate the theory that the person proposing an implausible-sounding idea is incompetent, its implausibility switches from evidence that it's boring to evidence that it's exciting. [2]
Such ideas are not guaranteed to work. But they don't have to be. They just have to be sufficiently good bets — to have sufficiently high expected value. And I think on average they do. I think if you bet on the entire set of implausible-sounding ideas proposed by reasonable domain experts, you'd end up net ahead.
The reason is that everyone is too conservative. The word "paradigm" is overused, but this is a case where it's warranted. Everyone is too much in the grip of the current paradigm. Even the people who have the new ideas undervalue them initially. Which means that before they reach the stage of proposing them publicly, they've already subjected them to an excessively strict filter. [3]
The wise response to such an idea is not to make statements, but to ask questions, because there's a real mystery here. Why has this smart and reasonable person proposed an idea that seems so wrong? Are they mistaken, or are you? One of you has to be. If you're the one who's mistaken, that would be good to know, because it means there's a hole in your model of the world. But even if they're mistaken, it should be interesting to learn why. A trap that an expert falls into is one you have to worry about too.
This all seems pretty obvious. And yet there are clearly a lot of people who don't share my fear of dismissing new ideas. Why do they do it? Why risk looking like a jerk now and a fool later, instead of just reserving judgement?
One reason they do it is envy. If you propose a radical new idea and it succeeds, your reputation (and perhaps also your wealth) will increase proportionally. Some people would be envious if that happened, and this potential envy propagates back into a conviction that you must be wrong.
Another reason people dismiss new ideas is that it's an easy way to seem sophisticated. When a new idea first emerges, it usually seems pretty feeble. It's a mere hatchling. Received wisdom is a full-grown eagle by comparison. So it's easy to launch a devastating attack on a new idea, and anyone who does will seem clever to those who don't understand this asymmetry.
This phenomenon is exacerbated by the difference between how those working on new ideas and those attacking them are rewarded. The rewards for working on new ideas are weighted by the value of the outcome. So it's worth working on something that only has a 10% chance of succeeding if it would make things more than 10x better. Whereas the rewards for attacking new ideas are roughly constant; such attacks seem roughly equally clever regardless of the target.
People will also attack new ideas when they have a vested interest in the old ones. It's not surprising, for example, that some of Darwin's harshest critics were churchmen. People build whole careers on some ideas. When someone claims they're false or obsolete, they feel threatened.
The lowest form of dismissal is mere factionalism: to automatically dismiss any idea associated with the opposing faction. The lowest form of all is to dismiss an idea because of who proposed it.
But the main thing that leads reasonable people to dismiss new ideas is the same thing that holds people back from proposing them: the sheer pervasiveness of the current paradigm. It doesn't just affect the way we think; it is the Lego blocks we build thoughts out of. Popping out of the current paradigm is something only a few people can do. And even they usually have to suppress their intuitions at first, like a pilot flying through cloud who has to trust his instruments over his sense of balance. [4]
Paradigms don't just define our present thinking. They also vacuum up the trail of crumbs that led to them, making our standards for new ideas impossibly high. The current paradigm seems so perfect to us, its offspring, that we imagine it must have been accepted completely as soon as it was discovered. Whatever the church thought of the heliocentric model, astronomers must have been convinced as soon as Copernicus proposed it. Far, in fact, from it. Copernicus published the heliocentric model in 1532, but it wasn't till the mid seventeenth century that the balance of scientific opinion shifted in its favor. [5]
Few understand how feeble new ideas look when they first appear. So if you want to have new ideas yourself, one of the most valuable things you can do is to learn what they look like when they're born. Read about how new ideas happened, and try to get yourself into the heads of people at the time. How did things look to them, when the new idea was only half-finished, and even the person who had it was only half-convinced it was right?
But you don't have to stop at history. You can observe big new ideas being born all around you right now. Just look for a reasonable domain expert proposing something that sounds wrong.
If you're nice, as well as wise, you won't merely resist attacking such people, but encourage them. Having new ideas is a lonely business. Only those who've tried it know how lonely. These people need your help. And if you help them, you'll probably learn something in the process.
Notes
[1] This domain expertise could be in another field. Indeed, such crossovers tend to be particularly promising.
[2] I'm not claiming this principle extends much beyond math, engineering, and the hard sciences. In politics, for example, crazy-sounding ideas generally are as bad as they sound. Though arguably this is not an exception, because the people who propose them are not in fact domain experts; politicians are domain experts in political tactics, like how to get elected and how to get legislation passed, but not in the world that policy acts upon. Perhaps no one could be.
[3] This sense of "paradigm" was defined by Thomas Kuhn in his Structure of Scientific Revolutions, but I also recommend his Copernican Revolution, where you can see him at work developing the idea.
[4] This is one reason people with a touch of Asperger's may have an advantage in discovering new ideas. They're always flying on instruments.
[5] Hall, Rupert. From Galileo to Newton. Collins, 1963. This book is particularly good at getting into contemporaries' heads.
Thanks to Trevor Blackwell, Patrick Collison, Suhail Doshi, Daniel Gackle, Jessica Livingston, and Robert Morris for reading drafts of this.